Blow-Off Valf Nedir? – Blow-Off vs Diverter

Aşırı besleme ve tuning dünyasında adlarını sıkça duyduğumuz blow-off (BOV) ve diverter valfin aynı şeyler olduğu konusunda büyük bir kafa karışıklığı var. Bir diverter ve blow-off valfi, aynı göreve hizmet eden ancak farklı olan iki donanım parçasıdır. Her birinin hangi sistemde kullanıldığına bağlı olarak avantajları ve dezavantajları vardır. Ayrıca, her ikisini de normal atmosferik bir motora monte etmeniz mümkün değildir, bunlar aşırı beslemeli motorlar içindir.

Bu yazımda basit bir şekilde, iki parçanın da, hangi işe yaradığını, aralarındaki farkları ve daha fazlasını anlatacağım.

Blow-Off veya Diverter’ın amacı nedir?

Bir motora aşırı besleme uyguladığınızda, gaz kelebeği (throttle) kapalıyken basınçlı havayı (boost) serbest bırakmak için bir yol gerekir. Eğer bu gerçekleşmezse, “compressor surge” denilen probleme yol açarak, aracın turbosuna hatta motoruna zarar verebilir. Ayrıca, turbo lag‘e neden olur. Bir blow-off- / diverter valfin amacı, compressor surge veya turbo flutter denilen durumu ortadan kaldırmak içindir. Böylece turbo‘nun ömrü de uzamış oluyor.

Blow-off valfi nedir?

Bir blow-off valfi, bazı sistemlerde bir ‘upgrade’ ve diğerleri için tam bir para kaybı olabilir. Bir stok (fabrika çıkışlı) veya hafif modifiye edilmiş bir turbo kullanıyorsanız, tipik olarak bir diverter valfi en idealidir, çünkü kullanmadığı boost’u geri dönüştürür. Ama eğer çok büyük beygir güçleri için ciddi motor modifikasyon işlemi yapmayı planlıyorsanız, o zaman bir diverter valfi büyük olasılıkla yeterli olmayacaktır. Bu, blow-off valflerine bakmaya başlamanız gereken zamandır.

Bu tasarımdaki sorun, gaz kelebeği tepkisini nasıl kötü etkileyebileceğidir.

Normalde bir blow-off valfi tüm basıncı atmosfere tahliye eder ve “pssssh” şeklinde bir sese neden olur. Bir BOV kalan basıncın tümünü atmosfere verirse, boost basıncı sıfırdan başlamalıdır. Bu durum, turbo’larda gecikmeye (turbo lag) sebebiyet verir.

Ancak bazı ayarlanabilir veya hibrit blow-off valfler (sequential / dual port blow-off), atmosfere ne kadar hava salınmasını ve ne kadarının turbo içine geri döndürüleceğini seçmenize izin verir. Bu, vitesten vitese geçerken turbo lag’i önemli ölçüde azaltır. Ancak, yarış uygulamalarında geri dönüşümlü (hibrit) sistemlere ihtiyaç yoktur.

Bir BOV’un nereye yerleştirileceği hakkında her zaman bir tartışma olmuştur, genellikle intercooler’dan sonra ve gaz kelebeğinden önce ve en yakınına şeklindedir. Ancak bu yapılan işlemler için değişebilmektedir. Çok güçlü bazı uygulamalarda, çift BOV’lar bile kullanılmaktadır.

Her zaman için amacına uygun olan yani aracınızın gücüne göre uygun ölçüdeki blow-off valfler tercih edilmelidir. Mesela, büyük (turbolar) boost’lar için büyük blow off valfler kullanılmalıdır yoksa basıncı kaldıramaz ve yine compressor surge’e neden olup turbonun yataklarına ve pervanesine zarar verir.

Genellikle turbo dizel araçlar, gaz kelebeklerinin uygunsuzluğundan dolayı bir blow-off valfi kullanmazlar.

Diverter valfi nedir?

Bir diverter valfi, bypass valve, anti-surge valve, dump valve, pop off valve, compressor bypass valve (CBV), pressure relief valve, plumb back valve yada recirculate isimleriyle de anılır veya bilinir.

Tüm seri üretim arabalar normal şartlar altında, blow-off valfi yerine bir diverter valfi ile gelir. Kompresörün dalgalanmasını (compressor surge) önleyen ve kullanılmayan basıncı sisteme geri dönüşüm sağlayan bir basınç tahliye sistemidir.

Mesela turbolu bir araçta, basıncı tekrar kompresör girişine yönlendirerek, diverter valfi kompresör pervanesinin hareket etmesini önler ve turbo gecikmesini (turbo lag) azaltır.

Bir diverter valfi, blow-off valfinden farklıdır, çünkü atmosfere hava tahliye etmez. Diverter, tipik olarak bir devridaim valfidir. Bu, boost’un içeride tekrar geri beslendiği anlamına gelir.

Bu tasarımın avantajı, basıncın çok daha tutarlı kalmasını sağlar, bu da gaz tepkisini iyileştirir. Bu nedenle, diverter valfli, tipik olarak, iyi yönde artan gaz tepkisi ve turbo lag’ı önlemesi nedeniyle seri üretim araçlarında kullanılır.

Diverter tasarımının en büyük dezavantajı ise, yüksek beygir gücü seviyelerine dayanma yeteneğidir. Bu nedenle, çok yüksek beygir güçlerine sahip motorlar, diverter valfi yerine blow off valfi kullanırlar.

Diverter’dan Blow-off’a geçmeli mi?

Eğer hafif “upgrade” yapmayı planlıyorsanız, aftermarket diverter valfi kullanmanızı önerilir. Aracınız daha iyi çalışacaktır. Ancak, elbette bir blow-off valfine terfi etmeniz gereken durumlar vardır, çünkü büyük bir turbo veya supercharger, ilave basınç nedeniyle bir diverter valfini kaldırmayacaktır.

Daha pahalı markaların valfleri, daha iyi performans göstermeyi amaçlayan ürünün arkasında çok daha fazla mühendisliğe sahip. Ucuz taklit ürünler, çok çabuk bozulabileceği için kaçınılmalıdır. Zaten satış fiyatından ve kalitesinden bunu hemen anlayabilirsiniz.

Bir “aftermarket” diverter valfi fabrika çıkışlı (ucuz) plastik bir diverter valfinden çok daha iyi olacaktır çünkü daha tutarlı bir şekilde daha fazla hava akışı sağlar. Ancak, fabrika turbodan ‘upgrade’ yapıp bir diverter valfinin kapasitesinin ötesine geçmeye başlayıncaya kadar, blow off valfine geçmeniz gerekmez. Yani çok büyük beygir güçleri elde etmeyecekseniz, blow-off uygulaması gereksizdir. Çoğu insan bunu sadece ‘pssh’ sesini istediği için geçiş yapıyor.

Ancak bazen aracın fabrika çıkışlı diverter valfini sonradan bir blow-off valfi ile değiştirilmesinde, başınıza dert açabilirler. Çünkü bazı araçlar karmaşık bir motor yönetimine sahipler. Bu durumda, sürüş sorunları veya hata kodları ile karşılaşabilirsiniz. Örneğin, blow-off valfi tüm basınçlı havayı atmosfere tahliye ettiği için,Mass Air-Flow (MAF) sensörü, kayıp havayı hesaba katmaz ve sürekli olarak ECU’ya yanlış veriler gönderir. ECU, ölçülmüş hava için motora yakıt sağlar. Bu durum, enjeksiyon sisteminin tutarsız çalışmasından dolayı kötü gaz tepkisine, geri tepmeye veya ışıklarda beklerken aracın durmasına neden olabilir.

Ancak, eğer bir aftermarket ECU’lu ve mass air-flow (MAF) sensörü olmayan bir aracı upgrade ediyorsanız, blow-off sorun çıkarmayacaktır. İstediğinizi takabilirsiniz. Yada üstte belirtilen hibrit BOV’ları tercih edebilirsiniz.

BOV ile ilgili bir başka sorun, bazı tozlu topraklı yollarda bov’un havalandırma deliğinin kısa süreliğine açıldığında oluşan vakum nedeniyle valf yuvasına geri döndüğünde içerisine toz ve kirin kaçmasına izin verebilir. Bu durum turbonuza hatta motorunuza zarar açabilir.

Not: Tuning veya upgrade işlemlerin kesinlikle profesyonel “tuner” lar tarafından yapılmasını öneriyorum.

Özet

Bilmeniz gereken şey, bir blow off valfin tüm basıncı atmosfere boşaltırken, ayarlanabilir bir BOV, boost’un bir kısmını atmosfere ve bir kısmını tekrar emme sistemine geri alır ve bir diverter, tüm basıncı tekrar girişe besler.

Bir normal cadde arabası için, her şey beygir gücü özelliğine ve sizin için en anlamlı olan kişisel kombinasyonunuza bağlıdır. Ancak, gerçek bir yarış arabasında veya üst düzey motor upgrade uygulamalarında cevap açıktır – bir blow-off valfi tek düşünmeniz gereken şeydir.